Geheugen van steen

Korte inhoud

Geheugen van steen is in de eerste plaats het verhaal van Alman en Tomà, twee jonge monniken in het klooster van Sant Pere de Rodes. Hun innige band komt onder zware druk te staan wanneer Tomà besluit het klooster te verlaten om zich aan te sluiten bij de Katharen. Deze geweldloze christelijke groepering werd in de dertiende eeuw genadeloos afgeslacht door oorlog en Inquisitie.
Verder toont dit verhaal ook de ervaringen van Andrea en Owen, die leven in de twintigste eeuw. Andrea’s grootvader is conservator van het klooster, waar de laatste hand wordt gelegd aan ingrijpende restauraties. De archeoloog Owen helpt daar voor de zomer. Maar zijn echte interesse gaat uit naar de Katharen. Hij probeert zoveel mogelijk sporen van ze terug te vinden. Hoewel het haar aanvankelijk nogal vergezocht lijkt, begint Andrea zich voor zijn zoektocht te interesseren.
Het klooster van Sant Pere zet hen voor verrassingen. Want soms kunnen ze niet meer zeggen of ze op zoek zijn naar het verleden, of naar zichzelf.

Geheugen van steen is een verhaal over een oude liefde en een nieuw begin. Over leven en sterven voor je idealen, maar bovenal proberen een goed mens te zijn.

Fragment Geheugen van steen

‘Wat is er toch met je?’ vroeg Alman de volgende ochtend. Ze liepen door de zuilengalerij. Het was niet meer zo bar koud, maar nog altijd erg vochtig. Zijn hele lichaam was klam en kil op dagen als deze, en hij warmde zijn handen in de mouwen van zijn pij.
Tomà’s houding was nog altijd vreemd. Zijn vriend maakte zich oprecht zorgen. Dit was geen gedrag dat hij kende.
Waarmee het te maken had, was voor Alman duidelijk. Zelf vond hij de vreemdelingen mensen bij wie je maar beter niet te dicht in de buurt kon komen. Maar Tomà leek wel naar hen, en naar zijn problemen, op zoek.
Even leek het alsof Tomà weer niet zou antwoorden op de vraag, maar toen keek hij Alman aan, en die blik sneed zijn vriend in de ziel.


lees verder

Achtergrond en invloeden

De Monts Alberes in het noordoosten van Catalunya zijn een prachtige, ruige plek. De natuur is er taai maar eerlijk. Het kan er bloedheet zijn, en ’s winters guur en bar koud. Het is een streek van kleine dorpjes met sterke namen: Garriguella, Villajuïga, Castellfollit de la Roca.
Niet zo ver daarvandaan liggen de toeristische trekpleisters van de Costa Brava, maar het uiterste noorden van deze woeste rotskust was tot voor kort zo goed als onbekend. Nu begint dit te veranderen, hoewel hoogbouw er wordt tegengegaan. Het binnenland is nog steeds erg rustig en een beetje onherbergzaam. Je vindt er piepkleine dorpjes waar voornamelijk oudere mensen wonen, slordige, stoffige cafeetjes en verwaarloosde tuintjes.
In de vele jaren dat ik er kwam als kind en later als adolescent heeft deze streek zich langzaam een weg gegraven naar een heel diep plekje in mijn hart. Als ik daar geruime tijd niet geweest ben, verlang ik naar ‘huis’: naar het warme licht, naar de geur van stof, pijnbomen en tijm.
De mensen spreken er Catalaans. Die taal is scherp en helder van klank, en radde r’en en Middeleeuwse tweeklanken. Het lijkt op Frans, en toch niet – het heeft niets van het opgepoetste van Frans, of zelfs Castillaans. Het is de taal die nog het sterkst verwant is met het oude Occitaans, de taal van Katharen in de Languedoc.

Alle plaatsen die in Geheugen van steen aan bod komen, bestaan echt. Als je meer over ze wilt weten, bekijk dan eerst de foto’s. In dit geval zeggen beelden meer dan woorden.

Geheugen van steen ontstond toen twee ideeënstromen elkaar kruisten en een samenwerking aangingen. Enerzijds was er het verlangen om te schrijven over een plek waarvan ik hield, en die ik bovendien goed kende (wat een zeer bevredigende manier van schrijven bleek). Anderzijds had zich een beeld gepresenteerd van twee jongens, die om een of andere reden gescheiden werden, en twee geliefden die elkaar honderden jaren later opnieuw ontmoetten. Zo werden Alman en Tomà geboren, monniken in het klooster van Sant Pere de Rodes, en maakte ik kennis met Andrea en Owen.
Ik ben dus niet – zoals sommigen dachten – over homoseksuele liefde gaan schrijven omdat mijn verhaal over twee monniken ging. Ik hou niet zo van clichés, en al helemaal niet van uitspraken als ‘alle paters zijn homo’s’. Dat zijn ze zeker niet.
Wel wilde ik aantonen hoe diep liefde kan reiken, en dat sekse daar niets mee te maken heeft.

En dan is er reïncarnatie, en het ‘geheugen van steen’, het ongeschreven verhaal dat op een plek blijft hangen en zich door een goed verstaander – iemand die kan zwijgen en kan luisteren – laat lezen.
Of reïncarnatie al dan niet bestaat, ga ik hier niet beargumenteren. Het heeft bovendien geen belang. Dit leven is het enige waar we zeker van kunnen zijn, het enige dat we hebben. Als we er in slagen het op een menswaardige wijze te leven met respect voor anderen en onze planeet, dan hebben we al heel veel bereikt.
Wel staat het voor mij vast dat een plaats waar iets ingrijpends is gebeurd, of dat nu een gebouw is, een woud, een tempel of een berg, iets van die gebeurtenis opslaat en doorgeeft. Dat kan iedereen getuigen die ooit bij Montségur is geweest, of heeft gewandeld in de bossen van Verdun, waar de stilte zwaar en tastbaar als kruitdamp tussen de boomstammen hangt. De aarde vergeet niet.

 

Foto's

Een greepje uit de foto’s die ik de afgelopen jaren maakte van Sant Pere de Rodes, Sant Salvador, en andere locaties in Catalunya.

Bekijk foto's (gebruik F11 voor volledig scherm)

De pers over Geheugen van steen

‘Volgens de verantwoording wou de auteur met dit verhaal een eerbetoon brengen aan de katharen, die ons vanuit de verte nog iets toeroepen dat wel vaag is, maar toch ons hart raakt. Daarin is ze zeker geslaagd.’
‘Jonge mensen die zoeken naar zingeving of naar een manier van bestaan die minder afhankelijk is van media en materie, vinden zeker inspirerende gedachten in de passages over denkbeelden en levenswijzen van de katharen. De rustige informatie over o.m. de ascetische levenswijze van de katharen om zich van het stoffelijke te bevrijden, over hun hoge idealen, hun opvatting van de gelijkwaardigheid van man en vrouw, hun onbaatzuchtigheid, hun verzet tegen een christendom dat de mensen klein hield en onderworpen aan de controle van een bijna seculier hiërarchisch opgebouwde Kerk … wekken bij de lezer een historisch correcter beeld van de katharen dan de verhalen die het alleen hebben over de vervolging en de brandstapels.’
(Herman de Graef, De Leeswelp, editie 7/2005)


‘Met Geheugen van steen bevestigt Kirstin Vanlierde mijn oordeel over haar debuut Als een spiegel: deze schrijfster is een belofte. Zijn verkent bij voorkeur het grensgebied tussen de gewone realiteit en een diepere werkelijkheid.’
‘Kirstin Vanlierde is een van de grootste talenten van de nieuwe lichting Vlaamse jeugdauteurs.’
(Ed Franck, Standaard der Letteren, 08/09/2005)

Terug naar Over de boeken

Terug naar Hoofdmenu